Program wspierania działań pomocy społecznej

PROGRAM WSPIERANIA DZIAŁAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ
NA RZECZ WYRÓWNYWANIA POZIOMU ŻYCIA
MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO
uchwalony przez Sejmik Województwa Lubuskiego
w dniu 5 marca 2001 r.
uchwałą Nr XXIII/154/2001 oraz zmieniony uchwałą Nr XX/145/2004 z dnia 28 czerwca 2004 roku

Zielona Góra, 5 marca 2001 r.

Wprowadzenie
Zubożenie znacznej części społeczeństwa należy do najpoważniejszych kwestii społecznych województwa lubuskiego. Dotyka ono co piątego mieszkańca województwa. Podstawowe źródła utrzymania rodzin ubogich stanowią przede wszystkim świadczenia społeczne, w tym z pomocy społecznej.
Zwiększającemu się zapotrzebowaniu na świadczenia i usługi pomocy społecznej nie towarzyszy realny wzrost wydatków na ich zabezpieczenie.
Zmniejszające się wydatki budżetu państwa na świadczenia pieniężne pomocy społecznej oraz na inne zadania sfery społecznej (ochrona zdrowia, edukacja, kultura) powodują przenoszenie zadań i oczekiwań społecznych na gminy.
Pomimo wzrostu własnych wydatków na pomoc społeczną, gminy nie są w stanie sprostać oczekiwaniom osób i rodzin ubogich.

Ubóstwo godzi w materialne podstawy bytu rodzin, zmniejsza szanse edukacyjne wychowywanych przez nie dzieci.
Postępujące zubożenie sprzyja postawom bierności, apatii, zaniku aktywności społecznej i zawodowej. Nierealnym staje się dążenie pomocy społecznej do usamodzielniania życiowego osób i rodzin.
Powołane z początkiem 1999 roku powiatowe służby pomocy społecznej nie rozwinęły jeszcze działalności zapobiegającej utrwalaniu się ubóstwa. Poradnictwo specjalistyczne, w tym rodzinne, interwencja kryzysowa zorganizowane są w niewielu powiatach.
W kontekście tych tendencji znaczenia nabiera aktywna polityka samorządu województwa w zakresie pomocy społecznej.
Szeroka sfera niezabezpieczonych potrzeb, przy różnorodności podmiotów realizujących zadania oraz źródeł ich finansowania, wymaga ustalenia hierarchii potrzeb i możliwości wsparcia ich realizacji przez samorząd województwa.
Usystematyzowania i rozszerzenia wymagają także dotychczasowe działania samorządu województwa wspierające samorządy terytorialne i organizacje pozarządowe.
Program wspierania działań pomocy społecznej na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa jest przedsięwzięciem długofalowym, mającym na celu wspieranie merytoryczne i finansowe jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych działających w obszarze pomocy społecznej.
Realizacja programu odbywa się w etapach rocznych, po ustaleniu wykazu zadań i ich kosztów. Zasady programu preferują wspieranie realizacji zadań własnych samorządów.
Podstawą opracowania są przepisy ustawy o pomocy społecznej oraz zalecenia Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego.

Część I
OPIS PROBLEMU

Od kilku lat w strukturze społeczeństwa polskiego obserwuje się postępujące rozwarstwienie ekonomiczne i wzrost dezintegracji społecznej. Podziały te dotyczą już nie tylko dochodów, ale i faktycznego uczestnictwa w życiu społecznym. Rozszerza się skala marginalności społecznej, w której część społeczeństwa nie korzysta z formalnych praw dostępu do instytucji społecznych, takich jak: instytucje pracy, edukacji, kultury i rekreacji czy zabezpieczenia społecznego. Z tymi zjawiskami wiąże się postępująca izolacja społeczna rodzin, które najdotkliwiej odczuwają niedostatek i brak środków do życia (ubóstwo) oraz ich marginalizacja na skutek zamykania się dotychczasowych możliwości rozwoju poprzez pracę czy edukację.
Problemy te dotyczą także mieszkańców województwa lubuskiego.

1. Sytuacja socjalno – ekonomiczna mieszkańców województwa.

Sytuacja socjalna – ekonomiczna mieszkańców województwa, a w szczególności ich kondycja finansowa, sytuacja mieszkaniowa, zdrowotna i edukacyjna, zostały zbadane w ramach projektu badawczego wykonanego na zlecenie Kancelarii Premiera RP przez Polskie Towarzystwo Statystyczne (badania dotyczyły kraju, w tym województwa lubuskiego). Wyniki badań opublikowane zostały w maju 2000 roku w formie opracowania pt. ”Diagnoza społeczna 2000”.
Z danych statystycznych badań sondażowych wynika, że 35% rodzin lubuskich żyje poniżej granicy niedostatku.
Za obiektywną granicę niedostatku autorzy badań przyjęli dochody gospodarstw domowych nie przekraczające minimum socjalnego (w lutym 2000 r. 508 zł dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego, korygowane skalą ekwiwalentności w odniesieniu do gospodarstw domowych różnych typów).
W świetle badań natężenie (głębokość) niedostatku są również znaczne, ponieważ przeciętna zamożność tych 35% rodzin jest o 30% niższa od granicy niedostatku tj. kształtuje się na poziomie 70% minimum socjalnego (ok. 354 zł).
Przyjęta w „Diagnozie społecznej 2000” granica niedostatku nie jest jeszcze granicą ubóstwa, lecz ostrzeżeniem, że dochody rodzin poniżej tej granicy zagrażają ubóstwem.
Za granicę ubóstwa uznaje się natomiast minimum egzystencji zabezpieczające żywność, odzież, schronienie i podstawową pomoc leczniczą.
W pomocy społecznej granicę ubóstwa stanowi kryterium dochodowe (próg dochodowy).
W lutym 2000 roku, gdy minimum socjalne jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego wynosiło 508 zł, próg dochodowy w pomocy społecznej dla osoby samotnie gospodarującej wynosił 384 zł. W pozostałych typach rodzin kryteria dochodowe obliczano zgodnie z odpowiadającą im skalą ekwiwalentności, uwzględniającą strukturę i wiek członków rodziny.

Z danych statystycznych „Diagnozy 2000” wynika, jak radzą sobie lubuskie rodziny z niedostatkiem. Między innymi:
1) minimalizują wydatki na żywność i inne wydatki konsumpcyjne w celu zmniejszenia ich udziału procentowego w rozchodach rodziny, przy czym i tak największą część dochodu przeznaczają na zakup żywności (jednocześnie zmniejszenie wydatków na żywność i inne towary konsumpcyjne nie wiąże się ze wzrostem wydatków na inne cele),
2) nie są w stanie dokonywać wszystkich miesięcznych spłat zobowiązań,
3) w wysokim stopniu naruszają swój status finansowy z powodu choroby członka rodziny,
4) samoograniczają się w zakresie korzystania z wypoczynku (kolonii, obozów, wczasów rodzinnych),
5) ograniczają się w wydatkach na rekreację i kulturę (szczególnie dotyczy to rodzin rolników i utrzymujących się ze źródeł niezarobkowych).
Wyniki badań wskazują również, jakie działania podejmują rodziny lubuskie, aby pokryć bieżące wydatki i nie dopuścić do materialnej dezintegracji.
Największy odsetek rodzin - 86,39% - ogranicza wydatki na bieżące potrzeby a 54,96% zaciąga pożyczki i kredyty. Z pomocy krewnych korzysta 38,78% rodzin, natomiast 34,73% rodzin podejmuje dodatkowe prace. Zgromadzone oszczędności wykorzystuje 15,76% rodzin, z pomocy społecznej korzysta 8,42% rodzin a 7,86% rodzin wyzbywa się posiadanego majątku lub oddaje rzeczy pod zastaw. Niewielki odsetek rodzin - 7,61% nie podejmuje żadnych działań w celu poprawy sytuacji materialnej.
Rodziny lubuskie wymagają więc wsparcia i pomocy. Przeprowadzone badania sondażowe wyznaczyły zakres oczekiwań rodzin i faktycznego korzystania przez nie z pomocy materialnej. Najwięcej rodzin odczuwa potrzebę uzyskania pomocy finansowej – 38,48%, ale uzyskuje ją tylko 11,49% rodzin. Pomoc finansową otrzymują przede wszystkim od rodziny w kraju – 44,46% oraz z ośrodków pomocy społecznej – 42,52%.
Drugą w kolejności potrzebą jest uzyskanie pomocy rzeczowej (żywność, odzież, obuwie, leki) – 18,44%, którą otrzymuje 9,12% rodzin. Natomiast 12,35% rodzin odczuwa konieczność pomocy w formie porad lub konsultacji (otrzymuje ją 2,59% rodzin) a 8,16% w formie takich usług jak pielęgnacja osoby chorej, pobyt w placówkach pomocy społecznej, opieka nad dzieckiem, pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego (uzyskuje ją 2, 77% rodzin).
W Departamencie Spraw Społecznych Urzędu Marszałkowskiego przygotowywane jest opracowanie pt. ”Sytuacja socjalno-ekonomiczna lubuskich rodzin”. Stanowić ono może w przyszłości podstawę wytyczenia kierunków polityki społecznej samorządu województwa wobec rodzin, a zwłaszcza działań na rzecz podnoszenia poziomu ich życia.

2. Przyczyny korzystania ze świadczeń pomocy społecznej.

W latach 1998 – 2000 z pomocy społecznej w województwie lubuskim korzystało prawie 20% jego mieszkańców: w 1998r. - 60.182 rodziny , w 1999r. - 58.937 rodzin, w 2000r.- 57.163 rodziny.
Zmniejszenie liczby rodzin, którym udzielano pomocy w ostatnich trzech latach, nie wynika jednak z poprawy sytuacji rodzin kwalifikujących się do pomocy społecznej i braku potrzeb, lecz z ograniczania wydatków z budżetu państwa na świadczenia pieniężne.
Dochody rodzin korzystających z pomocy społecznej nie przekraczały kryterium dochodowego (minimum egzystencji) a ponadto znalazły się one w sytuacji uznawanej w ustawie o pomocy społecznej za uzasadniającą ubieganie się o pomoc społeczną i powód jej przyznania.
Analiza tych powodów, wymienionych w kolejności według stopnia nasilenia ich występowania w rodzinach, wskazuje na następujące dominujące przyczyny korzystania ze świadczeń pomocy społecznej w latach 1998 – 2000 :
1) bezrobocie – wystąpiło w 1998r. – w 42%, w 1999r. – w 47% a w 2000r. – w 48% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
2) bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych - wystąpiła w 1998r. – w 24%, w 1999r. – w 25%, w 2000r. – w 24% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
3) niepełnosprawność – wystąpiła w 1998r. – w 19%, w 1999r. – w 20%, w 2000r. – w 21% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
4) długotrwała choroba - wystąpiła w 1998r. – w 22%, w 1999r. – w 21%, w 2000r. – w 19% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
5) potrzeba ochrony macierzyństwa – wystąpiła w 1998r. – w 8,7%, w 1999r. – w 8,5%, w 2000r. – w 8% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
6) alkoholizm – wystąpił w 1998r. – w 7%, w 1999r. – w 9%, w 2000r. – w 7% - rodzin korzystających z pomocy społecznej;
7) sieroctwo, narkomania, bezdomność, trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego – w latach 1998 – 2000 wystąpiły w ilościach nie przekraczających 1% rodzin korzystających z pomocy społecznej.

3. Natężenie ubóstwa w rodzinach korzystających z pomocy społecznej.

W opisie sytuacji socjalno – bytowej wskazano na natężenie niedostatku rodzin, zbadane w ramach badań sondażowych „Diagnozy 2000”.
Zdefiniowane też zostało pojęcie ubóstwa, w którym znajdują się wszystkie rodziny korzystające ze świadczeń pomocy społecznej.
Jednak natężenie (głębokość) ubóstwa w poszczególnych grupach osób i rodzin objętych pomocą społeczną jest zróżnicowane.
Badania przeprowadzone w styczniu 2001 roku na podstawie ankiet pośrednich z ośrodków pomocy społecznej pozwalają na wyszacowanie i opisanie natężenia ubóstwa w poszczególnych grupach.
W badaniach przyjęto zróżnicowanie dochodów poniżej ustawowego kryterium dochodowego (progu ubóstwa) w 4 grupach dochodowych:
I grupa – dochód od 90% do 100% kryterium dochodowego (granicy ubóstwa),
II grupa – dochód od 75% do 89% kryterium dochodowego,
III grupa – dochód od 50% do 74% kryterium dochodowego,
IV grupa – dochód poniżej 50% kryterium dochodowego.

Zagregowane dane wskazują, że w skali całego województwa, wśród rodzin korzystających z pomocy społecznej najniższy dochód posiadają (ze względu na strukturę rodzin):
1) rodziny wielodzietne
- 70% w IV grupie dochodów,
- 28% w III grupie dochodów,
- 2% w II grupie dochodów,
2) rodziny niepełne
- 46% w IV grupie dochodów,
- 43% w III grupie dochodów,
- 9% w II grupie dochodów,
3) rodziny z osobami niepełnosprawnymi
- 10% w IV grupie dochodów,
- 29% w III grupie dochodów,
- 41% w II grupie dochodów.
Wśród korzystających z pomocy społecznej w najtrudniejszej sytuacji są (ze względu na źródło dochodu) rodziny osób bezrobotnych, rodziny utrzymujące się z dochodów gospodarstw rolnych a następnie rodziny pracownicze:
w IV grupie dochodów – 93% rodzin osób bezrobotnych, 14% rodzin rolniczych, 2% rodzin pracowniczych,
w III grupie dochodów – 6% rodzin osób bezrobotnych, 18% rodzin rolniczych, 29% rodzin pracowniczych,
w II grupie dochodów – 1%% rodzin osób bezrobotnych, 14% rodzin rolniczych, 43% rodzin pracowniczych.

4. Przyczyny ubóstwa.

Badanie i identyfikowanie przyczyn ubóstwa nie ma tradycji w pomocy społecznej.
Literatura przedmiotu, w zależności od podejścia (socjologiczne, psychologiczne, ekonomiczne), proponuje wiele metod badań i podziałów przyczyn ubóstwa.
Podejmując prace nad realizacją tego zadania przyjęto najczęściej stosowany w praktyce podział na przyczyny niezależne i zależne.
Badania przeprowadzono metodą ankietową we wszystkich ośrodkach pomocy społecznej. Z zestawienia danych ośrodków wynika, że:
- 67,76% rodzin korzystających z pomocy społecznej pozostaje w ubóstwie z przyczyn niezależnych od siebie. Należą do nich przede wszystkim bezrobocie, niskie płace, niskie dochody z gospodarstw rolnych, niskie świadczenia emerytów i rencistów.
- 18,64% rodzin korzystających z pomocy społecznej pozostaje w ubóstwie z przyczyn zależnych. Należy do nich niezaradność, nieróbstwo, zaniedbania w dziedzinie edukacji, nieposzanowanie zdrowia.
- 13,59% rodzin pozostaje w ubóstwie z przyczyn skojarzonych wynikających z wzajemnego ich powiązania np. niskie kwalifikacje przyczyną bezrobocia.
Eliminowanie bądź łagodzenie niezależnych przyczyn ubóstwa wiąże się z rozwojem gospodarki, aktywną polityką państwa m.in. w zakresie zwalczania bezrobocia, podwyższenia wysokości świadczeń emerytalno - rentowych, kształtowania mechanizmów wynagradzania za pracę.
Natomiast likwidacja zależnych przyczyn ubóstwa, to proces długofalowy uwarunkowany wieloma czynnikami. Jednym z nich jest skuteczna, szeroko rozumiana profilaktyka społeczna. Ustalanie jej kierunków i szczegółowych zadań wymaga pogłębionych badań nad zależnymi przyczynami ubóstwa.
Podjęte przez Departament Spraw Społecznych prace badawcze będą kontynuowane przy wsparciu ośrodków naukowo-badawczych. Jednakże bez szczegółowych badań i ryzyka popełnienia błędów należy przyjąć, że praca socjalna, poradnictwo specjalistyczne, w tym rodzinne, terapia rodzinna i interwencja kryzysowa już obecnie powinny być organizowane i rozwijane.

5. Problemy zabezpieczenia potrzeb pomocy społecznej.

Potrzeby pomocy społecznej w województwie znacznie przekraczają możliwości ich zaspokojenia. Ocena ta znajduje potwierdzenie m.in. w bilansach potrzeb i środków sporządzanych corocznie przez samorząd województwa, we współpracy z gminami i powiatami.
Najpoważniejszym problemem pomocy społecznej jest niemożność zaspokojenia potrzeb finansowych rodzin ubogich.
W ostatnich latach wydatki budżetu państwa na świadczenia pieniężnie relatywnie zmniejszały się. Pozwalały jednak na wypłatę świadczeń obowiązkowych (zasiłki stałe, stałe wyrównawcze, renty socjalne, dodatki do zasiłków, gwarantowane zasiłki okresowe, zasiłki dla kobiet w ciąży i wychowujących dziecko, składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe i zdrowotne).
Projekt wydatków na te świadczenia w 2001 roku zabezpiecza 53% potrzeb.
Wysokość środków z budżetu państwa ograniczała przyznawanie pomocy okresowej.
W 2001 roku pomocy okresowej może nie uzyskać żadna z 27.243 rodzin kwalifikujących się do tej formy pomocy (rodziny osób bezrobotnych, bezradnych w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza niepełnych i wielodzietnych, osób długotrwale chorujących i niepełnosprawnych).
Niedoboru środków budżetu państwa nie rekompensują wzrastające wydatki gmin.

Niedostatek środków finansowych powstrzymuje rozwój usług opiekuńczych, a w niektórych ich rodzajach regres.
Systematycznie spada liczba osób objętych pomocą w formie usług domowych dla osób chorych, niepełnosprawnych (w 1998r. – 2.302 osób, 1999r. – 1.962 osób, 2000r – 1.658 osób). Zmniejsza się liczba osób objętych usługami specjalistycznymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi (w 1998r. – 584 osób, w 1999r. – 456 osób, w 2000r. - 445 osób). Nie zwiększa się też liczba lokalnych ośrodków wsparcia prowadzonych przez gminy, takich jak schroniska dla bezdomnych, dzienne domy pobytu, centra usług opiekuńczych, świetlice środowiskowe.
Konsekwencją ograniczania opieki środowiskowej jest wzrastające zapotrzebowanie na miejsca w domach pomocy społecznej.
Uruchomienie nowego Domu w Bełczu (70 miejsc), utworzenie nowych miejsc w Domu Pomocy Społecznej dla Kombatantów w Zielonej Górze (40 miejsc) oraz w Domu Pomocy Społecznej w Gorzowie Wlkp. (75 miejsc) – łącznie 185 miejsc, a także utworzenie w szpitalach zakładów opiekuńczo- leczniczych – nie spowodowało odpowiedniego zmniejszenia liczby osób oczekujących. W grudniu 1999 roku, na umieszczenie w domach oczekiwało 477 osób, w końcu 2000 roku 402 osoby, w tym na umieszczenie w domu dla osób przewlekle psychicznie chorych 95 osób, dla przewlekle somatycznie chorych 85 osób, dla osób starych 76 osób, dla kombatantów 54 osoby, dla osób niepełnosprawnych fizycznie 49 osób.
Tendencja ta jest niebezpieczna chociażby ze względu na wzrastające koszty utrzymania domów przy zmniejszających się wydatkach na zasiłki, pomoc w naturze, środowiskowe usługi opiekuńcze oraz na profilaktykę społeczną.

Brak środków finansowych powoduje, że nie rozwija się w dostatecznym stopniu poradnictwo specjalistyczne, w tym rodzinne – na poziomie powiatów.
Wszystkie powiaty wykazują zapotrzebowanie na tę formę usług, zwłaszcza w związku z koniecznością prowadzenia poradnictwa i terapii rodzinnej wobec rodzin naturalnych, którym ograniczono władzę rodzicielską bądź ich jej pozbawiono oraz wobec rodzin zastępczych. Adresatami tych usług są także rodziny i osoby niezaradne życiowo, nie mogące poradzić sobie z problemem bezrobocia i dotknięte dysfunkcjami społecznymi, żyjące w ubóstwie z przyczyn zależnych od nich. Obecnie, nie mając możliwości tworzenia specjalistycznych poradni, powiaty organizują usługi w ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych, poradniach psychologiczno – pedagogicznych i organizacjach pozarządowych.
W całym województwie potrzeby są jednak zabezpieczone w ograniczonym zakresie.

Nie rozwija się w dostatecznym stopniu interwencja kryzysowa.
Prowadzona jest w 8 powiatach w różnych formach i zakresie. Nie wszędzie są jednak zabezpieczane miejsca hotelowe na wypadek konieczności zapewnienia schronienia osobom bądź rodzinom, które w wyniku konfliktów zostały pozbawione miejsca zamieszkania (np. ofiary przemocy). Nie wszystkie też działają w systemie całodobowym, co jest charakterystyczną cechą interwencji kryzysowej.

Prowadzona w ograniczonym zakresie praca socjalna nie przynosi oczekiwanych efektów w pobudzaniu aktywności rodzin i ich usamodzielnianiu.
Gminy nie są w stanie zapewnić pomocy wszystkim potrzebującym schronienia bezdomnym samotnym matkom z dziećmi.
Nie są również w stanie zapewnić pomocy żywieniowej i odzieżowej wszystkim potrzebującym.
Gminy nie realizują też programów aktywizujących społeczności lokalne i rodziny do rozwiązywania problemów społecznych i usamodzielniania życiowego rodzin.
Organizacja opieki środowiskowej w zakresie pomocy bezdomnym, ubogim, dzieciom z rodzin niewydolnych ekonomicznie i wychowawczo, staje się w większych ośrodkach udziałem organizacji pozarządowych, w mniejszych ośrodkach - stowarzyszeń katolickich, organizacji działających przy parafiach, organizacji dobroczynnych.
Mimo, że aktywność organizacji pozarządowych i innych podmiotów systematycznie wzrasta, nie są one jednak w stanie zabezpieczyć wszystkich potrzeb i w każdym zakresie.
Problemem jest też brak koordynacji działań instytucji pomocy społecznej na szczeblach lokalnych.
Przejawia się to z jednej strony w braku współdziałania organizacji pozarządowych z ośrodkami pomocy społecznej, z drugiej zaś brakiem orientacji ośrodków pomocy społecznej w działalności tych organizacji.
Niemożność zabezpieczenia potrzeb pomocy społecznej przez gminy i powiaty powoduje, że oczekują wsparcia w realizacji swoich zadań. Pomocy oczekują też organizacje pozarządowe realizujące w coraz większym zakresie zadania z obszaru pomocy społecznej. Do 1999 roku korzystały ze wsparcia finansowego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Obecnie mają prawo ubiegania się o dotacje z budżetu wojewody i samorządów terytorialnych.

CZĘŚĆ II
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU

1. Cel programu, kierunki działania.

Celem strategicznym programu jest wyrównywanie poziomu życia mieszkańców województwa.
Celem głównym programu jest wspieranie merytoryczne i finansowe gmin, powiatów oraz organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych działających na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa.
Główne kierunki działań (cele operacyjne) samorządu województwa to wspieranie:
· gmin w realizacji zadań własnych,
· powiatów w realizacji zadań własnych.
· organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych działających w obszarze pomocy społecznej.

2. Oczekiwane efekty.

Realizacja programu pozwoli na:
1) poprawę stopnia zabezpieczenia potrzeb pomocy społecznej a przez to:
- zmniejszenie dysproporcji w poziomie życia mieszkańców województwa,
- zmniejszenie natężenia ubóstwa,
2) wsparcie rodzin w wykonywaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych i odzyskiwaniu samodzielności życiowej,
3) zwiększenie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, w tym niepełnosprawnej,
4) zapobieganie marginalizacji i społecznemu wykluczeniu rodzin ubogich, w tym wielodzietnych i niepełnych oraz osób starszych,
5) zapobieganie niekorzystnym zjawiskom społecznym w rodzinach.

3. Uzasadnienie programu.

Uchwalenie i realizacja programu ma uzasadnienie społeczne, ekonomiczne i prawne.
Od kilku lat prawie 20% mieszkańców województwa żyje poniżej linii ubóstwa. Istnieje więc uzasadniona społecznie potrzeba podejmowania wszelkich działań umożliwiających poprawę ich sytuacji oraz wyrównywanie poziomu ich życia.
Przy obecnym stanie finansowania zadań gmin i powiatów nie jest możliwe zapewnienie pomocy osobom i rodzinom nawet na poziomie minimum egzystencji.
Ograniczone środki finansowe samorządu województwa a także zakres realizowanych zadań nie stwarzają możliwości realizacji takich programów celowych, które byłyby w całości finansowane z budżetu województwa i rozwiązywały problem bądź zabezpieczały w całości określoną potrzebę pomocy społecznej.
Możliwym do osiągnięcia celem samorządu województwa jest jedynie wspieranie działań gmin i powiatów oraz organizacji pozarządowych na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa.
Program ma umocowanie prawne w przepisach ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej. Zgodnie z art.11b ust.1 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej, zadaniem samorządu województwa jest wspieranie i prowadzenie działań na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa.
W świetle z art.117a ustawy z dnia 27 listopada 1998 roku o finansach publicznych z budżetu jednostek samorządu terytorialnego może być udzielana pomoc rzeczowa lub finansowa innym jednostkom samorządu terytorialnego.
Na podstawie art.12a ustawy o pomocy społecznej, organy jednostek samorządu terytorialnego mogą zlecać, w drodze umowy, organizacjom społecznym, Kościołowi Katolickiemu i innym kościołom, związkom wyznaniowym, fundacjom, stowarzyszeniom, zadania z zakresu pomocy społecznej oraz wspierać je w tym finansowo.
Zasady i formy współdziałania organów jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 czerwca 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad i form współdziałania administracji publicznej z innymi podmiotami oraz wzoru ofert, umów i sprawozdań z realizacji zadań pomocy społecznej i uchwała Nr X/54/99 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 26 lipca 1999 roku w sprawie trybu postępowania o udzielenie dotacji. podmiotom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych.... .

4. Grupy i środowiska docelowe.

Sytuacja socjalno-ekonomiczna lubuskich rodzin, przyczyny oraz natężenie ubóstwa, powody korzystania z pomocy społecznej, jak i jej niezabezpieczone potrzeby, wskazują na następujące grupy rodzin wymagające wsparcia w ramach programu :
- rodziny osób ubogich wychowujących dzieci, zwłaszcza niepełne i wielodzietne, matki samotnie wychowujące dzieci,
- rodziny z osobami niepełnosprawnymi,
- osoby starsze, niepełnosprawne, przewlekle chore,
- rodziny dotknięte i zagrożone niekorzystnymi zjawiskami społecznymi.

Szczególnej troski wymagają środowiska:
- osób bezrobotnych,
- mieszkańców wsi.

5. Zarządzanie programem.

1. Wykonawcami zadań programu będą: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, gminy i powiaty województwa lubuskiego oraz organizacje pozarządowe i inne podmioty niepubliczne działające w obszarze pomocy społecznej.
2. Program realizowany będzie od 2001 roku. W każdym roku budżetowym w ramach środków przewidzianych w uchwale budżetowej, ustalane będą szczegółowe zadania programu oraz ich realizatorzy.
3. Nadzór nad realizacją programu sprawował będzie Zarząd Województwa Lubuskiego. Nadzór obejmował będzie sposób realizacji zadań, jakość i efektywność świadczonych usług oraz sposób wykorzystania środków finansowych na realizację zadania – stosownie do postanowień zawartych w umowach.

CZĘŚĆ III
ZADANIA PROGRAMU

W opisie problemu ubóstwa wskazano potrzeby pomocy społecznej mieszkańców województwa, które ze względu na ograniczenia finansowe nie są w pełni zabezpieczane.
Wskazano też na problemy środowisk i rodzin wymagających szczególnej troski i wsparcia.
W założeniach do programu ustalone zostały kierunki działań wspierających.
W ramach tych kierunków samorząd województwa wspierać będzie realizację zadań własnych samorządów gmin, powiatów oraz organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych działających w obszarze pomocy społecznej.

Kierunek I

1. Wspieranie gmin w działaniach na rzecz wyrównywania poziomu życia ich mieszkańców.

Gminy stanowią podstawowe ogniwo w systemie pomocy społecznej. Realizują większość zadań związanych z zabezpieczeniem pomocy finansowej i w naturze oraz środowiskowej pomocy w formie usług opiekuńczych.
Pod ciężarem problemów finansowych nie podejmują bądź podejmują w ograniczonym zakresie takie działania, które w efekcie mogą przynieść zmniejszenie wydatków na świadczenia pieniężne.
Mając na względzie potrzebę ochrony najsłabszych mieszkańców województwa oraz tworzenia lokalnych systemów wsparcia i rozwoju profilaktyki społecznej - samorząd województwa wspierał będzie realizację następujących zadań gmin:
- Dożywianie dzieci i młodzieży szkolnej.
- Tworzenie gminnych systemów wsparcia środowiskowego osób starszych i niepełnosprawnych.
- Realizacja gminnych programów aktywizujących rodziny dla osiągania samodzielności życiowej.
- Realizacja gminnych programów profilaktyki społecznej.
- Praca socjalna.

1.1. Dożywianie dzieci i młodzieży szkolnej.

Opis zadania
Dożywianie dzieci i młodzieży szkolnej jest formą pomocy społecznej mającą na celu ochronę młodego pokolenia oraz wspieranie rodzin w wypełnianiu funkcji opiekuńczo­wychowawczych. Pomocy w formie dożywiania udzielają wszystkie gminy województwa lubuskiego, w ramach zadań własnych, do 2003 r. wspieranych finansowo dotacjami celowymi budżetu państwa.
Samorząd województwa lubuskiego, wspiera gminy w dożywianiu dzieci od 1999 r.
Pomocy w formie dożywiania wymagają szczególnie dzieci pochodzące z rodzin osób bezrobotnych. Nasilenie bezrobocia powinno więc być podstawowym wyznacznikiem przy kwalifikowaniu gmin do wsparcia w realizacji tego zadania.

Sposób realizacji zadania.
Wspierane będzie dożywianie dzieci i młodzieży szkolnej realizowane przez ośrodki pomocy społecznej poprzez opłacanie posiłków w szkołach prowadzących dożywianie bądź przygotowywanych przez organizacje pozarządowe i inne instytucje realizujące zadania pomocy społecznej na zlecenie gminy.
Podstawą wydatkowania środków będą indywidualne decyzje administracyjne kierowników ośrodków pomocy społecznej przyznające pomoc społeczną w formie posiłków.

Metoda realizacji zadania.
Wsparcie gmin w dożywianiu dzieci i młodzieży szkolnej prowadzone będzie poprzez udzielanie dotacji gminom o najwyższym wskaźniku zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców gminy w stosunku do liczby ludności gminy w wieku produkcyjnym.
Decyzje o przyznaniu dotacji na wniosek gminy podejmować będzie Zarząd Województwa po zasięgnięciu opinii Komisji Zdrowia, Rodziny i Polityki Społecznej, uwzględniając
w szczególności:
1)   wysokość dotacji zaplanowanej w budżecie województwa na dany rok, przeznaczonej na wsparcie gmin w dożywianiu dzieci,
2)  liczbę dzieci (obojga bezrobotnych rodziców) objętych dożywianiem, na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej, w gminach zakwalifikowanych do udzielania dotacji,
3)  potrzebę wsparcia udzielonego gminom.

1.2. Tworzenie gminnych systemów wsparcia środowiskowego osób starszych i niepełnosprawnych.

Opis zadania
Zadaniem pomocy społecznej jest tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej, w tym rozbudowa niezbędnej infrastruktury socjalnej. W systemie wsparcia środowiskowego osób starszych i niepełnosprawnych ważną rolę spełniają usługi opiekuńcze. Świadczenie usług opiekuńczych domowych należy do zadań własnych obowiązkowych gmin.
Usługi opiekuńcze mogą być świadczone w ośrodkach wsparcia zapewniających pomoc półstacjonarną służącą utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałaniu instytucjonalizacji.
Ważną rolę w tworzeniu i funkcjonowaniu lokalnych systemów wsparcia osób starszych czy też niepełnosprawnych odgrywają organizacje pozarządowe i wolontariusze organizacji samopomocy.
Rozwój opieki środowiskowej powinien zmniejszyć zapotrzebowanie na opiekę instytucjonalną w domach pomocy społecznej.

Sposób realizacji zadania
Samorząd województwa będzie wspierał tworzenie i realizację gminnych systemów wsparcia środowiskowego. Podstawowym kryterium oceny wniosku gmin o udzielenie wsparcia będzie:
1) udział gminy, organizacji pozarządowych i innych podmiotów w realizacji programu,
2) wykorzystanie zasobów społeczności lokalnej, w tym możliwości samopomocy i pracy wolontariatu,
3) wyraźne wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metody realizacji zadania
Wsparcie samorządu województwa będzie dwukierunkowe:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie doradztwa, szkolenia, współudziału w opracowywaniu programów.

1.3. Realizacja gminnych programów aktywizujących rodziny do osiągania samodzielności życiowej.

Opis zadania
Celem pomocy społecznej jest doprowadzenie w miarę możliwości do życiowego usamodzielniania osób i rodzin oraz do ich integracji ze środowiskiem. Ustawa o pomocy społecznej daje wiele możliwości i instrumentów takich działań jak np. pomoc w naturze – w przypadku ekonomicznego usamodzielnienia, uzależnienie przyznania pomocy od spełnienia warunku aktywnego poszukiwania pracy we współpracy z pracownikiem socjalnym czy też praca socjalna. Instrumenty te nie są w pełni wykorzystywane. Nie są też wykorzystywane możliwości środowiska lokalnego i jego zasoby.
Wsparcie realizacji tego zadania przez samorząd województwa powinno przynieść także aktywizację społeczności lokalnej w zaspakajaniu potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środowisk społecznych.

Sposób realizacji zadania.
Samorząd województwa będzie wspierał realizację tych gminnych programów, których celem będzie usamodzielnianie rodzin. Podstawowym kryterium zakwalifikowania do wsparcia będzie wniosek gminy wskazujący na:
- udział gminy, organizacji pozarządowych i innych podmiotów w realizacji programu,
- wykorzystanie możliwości rodzin i lokalnych zasobów infrastruktury socjalnej,
- wyraźne miary i wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metoda realizacji zadania.
Wsparcie samorządu województwa będzie dwutorowe:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia oraz doradztwa przy opracowywaniu programów.

1.4. Realizacja gminnych programów profilaktyki społecznej.

Opis zadania
Celem pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu niekorzystnych sytuacji życiowych osób i rodzin prowadzących do ubóstwa i konieczności korzystania z pomocy społecznej. Profilaktyka społeczna jako system działań zapobiegających występowaniu i rozpowszechnianiu się różnych odmian nieprzystosowania społecznego (patologii społecznych) nabiera coraz większego znaczenia w zadaniach pomocy społecznej.
Przyczyną ubóstwa części rodzin i powodem korzystania przez nie z pomocy społecznej są bowiem zjawiska patologiczne. Efektywna i racjonalna profilaktyka zapobiegająca patologiom jest bardziej skuteczna i mniej kosztowna niż terapia, resocjalizacja i kompensacja niedostatku (pomoc materialna).
W systemie pomocy społecznej zastosowanie mogą mieć wszystkie odmiany profilaktyki społecznej: objawowa, uprzedzająca, powstrzymująca a przede wszystkim kreatywna. W tej ostatniej odmianie – wzmacniającej i podtrzymującej prospołeczne formy zachowawcze - ważną rolę odgrywa społeczność lokalna.
Diagnoza niekorzystnych zjawisk społecznych, obszarów i rodzajów patologii społecznych, określenie celów, kierunków i zadań, a następnie opracowanie i realizacja programów profilaktycznych – powinna prowadzić do zmniejszenia zakresu patologii.

Sposób realizacji zadania
Samorząd województwa wspierał będzie te programy profilaktyczne, które:
1) realizowane będą przez gminy, lokalne instytucje zajmujące się przeciwdziałaniem patologiom,
2) zostaną oparte o rzetelną diagnozę zjawisk,
3) zawierały będą wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metoda realizacji zadania
Wsparcie samorządu województwa będzie dwukierunkowe:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia i doradztwa przy opracowywaniu programów.

1.5. Praca socjalna.

Opis zadania
Praca socjalna to działalność zawodowa, skierowana na pomoc osobom i rodzinom w celu ich wzmocnienia lub odzyskania zdolności do samodzielnego funkcjonowania w życiu społecznym. Praca socjalna powinna też tworzyć warunki sprzyjające temu celowi.
Świadczenie pracy socjalnej przez pracowników socjalnych należy do zadań własnych obowiązkowych gmin.

Sposób realizacji zadania
Podstawowe metody pracy socjalnej to praca socjalna z jednostką, z rodziną, z grupą i ze środowiskiem lokalnym. Wszystkie metody opierają się na diagnozie problemu, ustaleniu celów kierunkowych i opracowaniu projektu pracy socjalnej.
W zależności od metody, pedagogika pracy socjalnej a zwłaszcza jej metodyka proponuje różne formy pracy socjalnej Np. w pracy socjalnej z osobami to udzielanie informacji wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy stanowiące przyczyną ich trudnej sytuacji. Natomiast w pracy socjalnej w społeczności lokalnej może to być pobudzanie lokalnej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych w zaspokajaniu potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środowisk społecznych.

Metoda realizacji zadania.
Samorząd województwa wspierał będzie rozwój pracy socjalnej poprzez:
1) kształcenie pracowników socjalnych w Policealnym Studium Służb Społecznych,
2) organizowanie specjalizacji zawodowej w zakresie pracy socjalnej,
3) prowadzenie szkoleń doskonalących metody i techniki pracy socjalnej, zwłaszcza z osobami bezrobotnymi, jednostkami i rodzinami zagrożonymi patologią społeczną, grupami społecznymi zagrożonymi ubóstwem i społeczną marginalizacją oraz środowiskach lokalnych.

Kierunek II

2. Wspieranie powiatów w działaniach na rzecz wyrównywania poziomu życia ich mieszkańców
Na powiaty jako nowe ogniwo w systemie organizacyjnym pomocy społecznej nałożone zostały zadania wykraczające poza zadania gmin, lecz jednocześnie wspierające gminy w rozwiązywaniu problemów społecznych.
W funkcjonowaniu powiatowych centrów pomocy rodzinie, którym przypisano bardzo poważne zadania, występują jeszcze trudności organizacyjne, finansowe i merytoryczne.
Jednostki te przejęły z resortu oświaty prowadzenie spraw z zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną. Nowe rozwiązania ustawowe obligują do podejmowania działań wzmacniających rodzinę. Utrzymanie dziecka w rodzinie naturalnej bądź zastępczej, zapobieganie i ograniczanie instytucjonalizacji opieki – to nowe wyzwania dla pomocy społecznej.
Realizacja tych zadań powiatów ma istotne znaczenie dla całego systemu pomocy społecznej w województwie a zwłaszcza dla przyszłości rodzin, wychowywania dzieci i wyrównywania ich szans edukacyjnych.
Biorąc pod uwagę te uwarunkowania, samorząd województwa wspierał będzie realizację następujących zadań powiatów:
- Organizowanie i prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego dla rodzin naturalnych i zastępczych.
- Tworzenie ośrodków interwencji kryzysowej.
- Realizacja powiatowych programów opieki nad dzieckiem oraz rodzinami naturalnymi i zastępczymi.

2.1. Organizowanie i prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego dla rodzin naturalnych i zastępczych oraz terapii rodzinnej.

Opis zadania
Organizowanie i prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego dla rodzin naturalnych i zastępczych oraz terapia rodzinna jest zadaniem własnym powiatu
Usługi specjalistycznego poradnictwa obejmują porady prawne, psychologiczne i pedagogiczne mające na celu wspieranie osób i rodzin w rozwiązywaniu ich trudnych sytuacji życiowych. Terapia rodzinna to wsparcie rodziny działaniami psychologicznymi, pedagogicznymi i socjologicznymi mającymi na celu przywrócenie jej zdolności w wypełnianiu zadań.
Specjalistyczne poradnictwo rodzinne służy także rodzinom, które starają się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej. Rodziny naturalne, które czasowo pozbawione zostały władzy rodzicielskiej, poddawane są terapii mającej na celu przywrócenie im prawa do opieki nad dzieckiem.
Ośrodki poradnictwa specjalistycznego i terapii rodzinnej służą mieszkańcom gmin wchodzących w skład powiatu.

Sposób realizacji zadania.
Samorząd województwa będzie wspierał realizację programów powiatowych centrów pomocy rodzinie, które tworzyć będą ośrodki i punkty specjalistycznego poradnictwa. Kryterium zakwalifikowania do wsparcia będzie:
- udział powiatu, organizacji pozarządowych i innych podmiotów w realizacji programu,
- współdziałanie z gminami,
- wyraźne miary i wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metoda realizacji zadania
Wsparcie samorządu województwa będzie obejmowało:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia i doradztwa przy opracowywaniu programów.

2.2. Tworzenie ośrodków interwencji kryzysowej.

Opis zadania
Interwencja kryzysowa to świadczenie specjalistycznych usług, zwłaszcza psychologicznych, prawnych, hotelowych dostępnych całą dobę.
Celem interwencji kryzysowej jest złagodzenie objawów reakcji kryzysowej, przywrócenie równowagi psychicznej, zapobieganie przejściu ostrego kryzysu w stan chroniczny oraz przywrócenie umiejętności samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.
Charakterystyczną cechą interwencji kryzysowej jest udzielanie pomocy jak najszybciej po wydarzeniu kryzysowym tj. w momencie, gdy wyczerpały się dotychczasowe sposoby radzenia sobie z kryzysem, a nowe, konstruktywne, jeszcze nie powstały. Dostarczenie wówczas pomocy zmniejsza ryzyko uruchomienia nieprzystosowawczych sposobów radzenia sobie.
Wsparcie oczekują osoby i rodziny będące ofiarami przemocy lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej z powodu bezrobocia, niezaradności życiowej, alkoholizmu, długotrwałej choroby czy niepełnosprawności.

Sposób realizacji zadania
Samorząd województwa będzie wspierał tworzenie ośrodków i punktów interwencji kryzysowej. Kryterium zakwalifikowania do wsparcia będzie:
- udział powiatu, organizacji pozarządowych i innych podmiotów w realizacji programu,
- rzetelna diagnoza społeczna uwzględniająca potrzeby udzielania wsparcia interwencyjnego,
- wyraźne miary i wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metoda realizacji zadania
Wsparcie samorządu województwa będzie obejmowało:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia i doradztwa przy opracowywaniu programów.

2.3. Realizacja powiatowych programów opieki nad dzieckiem oraz rodzinami naturalnymi i zastępczymi.

Opis zadania
Rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich zadań udzielana jest pomoc w formie poradnictwa rodzinnego, terapii rodzinnej i pracy socjalnej. Umieszczenie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej.
Wobec rodzin naturalnych, pozbawionych całkowicie lub częściowo władzy rodzicielskiej działania opiekuńcze mają wyeliminować przyczyny tego stanu i doprowadzić do powrotu dziecka do rodziny. Wobec dzieci niedostosowanych społecznie, wykazujących przejawy demoralizacji konieczne jest prowadzenie działań psychologicznych i pedagogicznych mających na celu powrót dziecka z placówki całodobowej do środowiska.
Rodziny zastępcze obejmowane są pomocą mającą na celu ich przygotowanie do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
Zadania te wymagają koordynacji ze względu na udział różnych podmiotów dających wsparcie potrzebne dziecku i rodzinie.

Sposób realizacji zadania
Samorząd województwa wspierać będzie powiatowe programy opieki nad dzieckiem i rodziną, które:
1) realizowane będą przez powiatowe centra pomocy rodzinie przy udziale innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz podmiotów zajmujących się udzielaniem wsparcia dziecku i rodzinie,
2) uwzględniać będą kompleksowe działania na rzecz dzieci i rodzin,
3) zawierały będą wskaźniki oceny skuteczności programu.

Metody realizacji zadania
Wsparcie samorządu województwa będzie obejmować:
1. Wsparcie finansowe – w ramach budżetu na dany rok, stosownie do potrzeb i możliwości budżetu.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia i doradztwa przy opracowywaniu programów.

Kierunek III

3. Wspieranie organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych w działaniach na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa

Na terenie województwa funkcjonuje obecnie 112 organizacji pozarządowych deklarujących statutową działalność w zakresie pomocy społecznej. Wiele z nich organizuje i prowadzi systematyczne działania opiekuńcze w różnych obszarach pomocy społecznej.
Uwzględniając ich doświadczenia, możliwości organizacyjne i skuteczność dotychczasowych działań oraz stan niezabezpieczonych potrzeb pomocy społecznej, samorząd województwa wspierał będzie działania organizacji pozarządowych i innych podmiotów niepublicznych w realizacji następujących zadań:

3.1. Zapewnienie opieki nad dziećmi z rodzin ubogich, niewydolnych wychowawczo i ekonomicznie oraz zagrożonych patologią społeczną.

Sposób realizacji zadania
Prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, świadczenie usług terapeutycznych (pomoc psychologiczna, prawna, opiekuńczo wychowawcza i resocjalizacyjna w świetlicach socjoterapeutycznych), udzielanie pomocy rzeczowej i żywieniowej.

3.2. Zapewnienie opieki kobietom w ciąży, samotnym matkom z dziećmi, osobom bezdomnym, osobom będącym w sytuacjach kryzysowych, narażonym na przemoc i odrzuconym przez rodzinę.

Sposób realizacji zadania
Prowadzenie placówek stacjonarnych (domy dla samotnych matek, schroniska, ośrodki readaptacyjne, noclegownie).
Prowadzenie jadłodajni, punktów pomocy rzeczowej.
Prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego.

3.3. Świadczenie usług opiekuńczych osobom starszym samotnym, chorym i niepełnosprawnym, zagrożonym ubóstwem i społeczną marginalizacją.

Sposób realizacji zadania
Prowadzenie domów opieki, hospicjów.
Prowadzenie klubów seniora i ośrodków wsparcia dla niepełnosprawnych i innych placówek dziennego pobytu.
Prowadzenie stołówek, jadłodajni.
Udzielanie pomocy rzeczowej.
Świadczenie usług domowych opiekuńczych

3.4. Wspieranie rodziny w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

Sposób realizacji zadania
Prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego.
Prowadzenie mediacji rodzinnych.

Metoda realizacji zadań wymienionych w pkt 1 – 4
1. Wsparcie finansowe - udzielane będzie na podstawie zawartych umów.
Przy zlecaniu zadań uwzględniane będą przede wszystkim te oferty, które wiążą się z prowadzeniem stacjonarnych i półstacjonarnych placówek opiekuńczych.
Przy podziale dotacji uwzględniane będą te potrzeby, które wynikają z zakresu działalności organizacji (liczba miejsc w placówce, liczba osób korzystających z usług) oraz konieczności udzielenia wsparcia finansowego dla podtrzymania bądź rozszerzenia działalności.
2. Wsparcie metodyczne – w formie szkolenia liderów, pracowników i wolontariuszy organizacji pozarządowych.

Część IV
FINANSOWANIE PROGRAMU, SPOSÓB DYSTRYBUCJI ŚRODKÓW

Program wspierania działań na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa będzie finansowany ze środków własnych województwa, zgodnie z uchwałami budżetowymi Sejmiku Województwa Lubuskiego na dany rok, oraz ze środków pochodzących z dotacji budżetu państwa na realizację zadań własnych województwa.
Przekazanie dotacji gminom i powiatom, organizacjom pozarządowym i innym podmiotom będzie następowało na podstawie umów z Zarządem Województwa. W przypadku dotacji dla organizacji pozarządowych będą miały zastosowanie procedury wynikające z uchwały nr X/54/99 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 26 lipca 1999 roku w sprawie trybu postępowania o udzielenie dotacji z budżetu województwa lubuskiego, podmiotom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych i nie działającym w celu osiągnięcia zysku, na cele publiczne związane z realizacją zadań województwa lubuskiego, sposobu ich rozliczania oraz kontroli wykonywania zadań zleconych.

Część V
PLANOWANE FORMY OCENY REALIZACJI PROGRAMU

Ocena realizacji programu dokonywana będzie przez Sejmik Województwa Lubuskiego jeden raz w roku na podstawie sprawozdania Zarządu Województwa. Sprawozdanie uwzględniać będzie wykonanie zadań, rozliczenie finansowe oraz ocena stopnia osiągnięcia celów programu.